Phân loại ba dạng chính của thiên hà

Thiên hà (Galaxy) trong trong tiếng Hy Lạp cổ đại có nghĩa là vòng sữa. Theo thần thoại Hy Lạp, Dải Ngân Hà (Milky Way) có tên như vậy vì dải sao trải rộng trên bầu trời đêm như dòng sữa từ vợ thần Dớt (Zeus) đang cho con bú.

Thiên hà (Galaxy) trong trong tiếng Hy Lạp cổ đại có nghĩa là vòng sữa. Theo thần thoại Hy Lạp, Dải Ngân Hà (Milky Way) có tên như vậy vì dải sao trải rộng trên bầu trời đêm trông giống như dòng sữa từ vợ thần Dớt (Zeus) đang cho con bú.

Ngày nay, cách phân loại các thiên hà có nền tảng dựa trên hình dạng của chúng. Mặc dù có rất nhiều loại thiên hà, nhưng các nhà thiên văn học phân loại chúng thành ba dạng chính: thiên hà xoắn ốc, thiên hà elip và thiên hà dị thường

Trong khi hệ mặt trời bao gồm các vật thể quay xung quanh một ngôi sao, thiên hà là một quần thể thiên văn có kích thước lớn hơn rất nhiều lần. Một thiên hà bao gồm các hệ sao (như hệ mặt trời), các sao, tinh vân, đám mây bụi, hành tinh và khí liên kết với nhau bởi lực hấp dẫn. Các thiên hà cách rất xa nhau bởi khoảng không vũ trụ.

Một thiên hà có thể lớn hoặc nhỏ, chứa chỉ một triệu ngôi sao hay đến hàng nghìn tỷ ngôi sao. Các nhà thiên văn học ước tính có thể có hơn 100 tỷ thiên hà trong vũ trụ.

Thiên hà xoắn ốc

Ảnh: Thiên hà NGC 4414, thiên hà xoắn ốc trong chòm Coma Berenices, có đường kính khoảng 55,000 năm ánh sáng và cách xa Trái Đất khoảng 60 triệu năm

Thiên hà của chúng ta, Ngân hà, là một thiên hà xoắn ốc. Thiên hà xoắn ốc có hình dạng xoắn, dẹt như chiếc đĩa, với nhân ở chính giữa. Vòng xoắn xoay quanh điểm sáng ngay chính dữa, vòng xoáy được tạo thành bởi “sóng mật độ” truyền trong không gian như sóng truyền trên mặt nước. Sóng này gây ảnh hưởng đến vật chất khi chúng truyền qua, nén khí bụi vũ trụ, tạo nên các ngôi sao mới.

Thiên hà elip

Ảnh: Thiên hà NGC 1316, một thiên hà elip lớn thuộc cụm thiên hà Fornax

 

Thiên hà elip có hình dạng như quả bóng bầu dục, tròn to ở giữa và thuôn về phía đuôi, các ngôi sao trải đều từ phía giữa thiên hà. Thiên hà lớn nhất vũ trụ là một thiên hà elip ước tính có khoảng hơn một nghìn tỉ ngôi sao. Nhiều thiên hà elip lớn hơn 20 lần Ngân Hà của chúng ta. 

Thiên hà elip thường có màu đỏ hơn, chúng được hình thành bởi những ngôi sao già hơn và nguội hơn Mặt Trời.

Thiên hà dị thường

Một số thiên hà không thể phân loại trực tiếp là thiên hà elip hay thiên hà. Có một số thiên hà hình vòng, có cấu trúc dạng một vòng của thiên hà xoắn ốc.

Những thiên hà lùn có kích thước nhỏ bé, có kích thước chỉ bằng một phần trăm đường kính của Ngân Hà chúng ta, chỉ chứa vài tỷ ngôi sao.

Ảnh: Thiên hà lùn PGC 51017